دنیای عکاسی دنیای جزئیات است و ثبت درست این جزئیات نیازمند دقت به کار و داشتن تجهیزات مناسب است. برای همین است که عکاسان مبتدی و حرفه ای در خرید لنز و دوربین خود بسیار دقت می کنند تا بهترین گزینه را برای سبکی که دنبال می کنند خریداری کنند. اعوجاج در عکاسی یا دیستورشن یکی از پدیده هایی است که اگر به آن دقت نکنید و تجهیزات مناسبی را برای کار خود نداشته باشید عکس های شما را می تواند خراب کند. در ادامه این مقاله مقوله دیستورشن در عکاسی را به طور کامل بررسی خواهیم کرد.

انواع اعوجاج در عکاسی

دو نوع اعوجاج لنز در عکاسی وجود دارد اپتیکالی و پرسپکتیو. که هر دو تغییراتی در تصویر پدید می آورند و این تغییر در برخی عکس ها کمتر دیده شده و در بعضی بسیار بیش تر به چشم می آید. دیستورشن نوع اول یا همان اپتیکال به دلیل دیزاین المنت های لنزها رخ می دهد به همین دلیل اکثرا به آن دیستورشن لنز دوربین هم میگویند این در صورتی است که اعوجاج از نوع پرسپکتیو به موقعیت سوژه نسبت به دوربین ربط دارد. عکاسان با تجربه و حرفه ای می دانند که شناخت این ویژگی از چه اهمیتی برخوردار است زیرا کلیه این ایرادات در عکس ها دیده می شوند.

دیستورشن لنز اپتیکال

در عکاسی به ایرادات و خطاه هایی که خطوط صاف را به منحنی مبدل می کنند ، اعوجاج اپتیکال می گویند که نام دیگر آن به همین علت ویژگی منحنی الخط هم هست. این نوع سه سبب دیزاین اپتیکالی پدید می اید. یعنی هنگامی که از عنصر های ویژه لنز برای کاهش انحراف‌های کروی و انحراف‌ات دیگر استفاده می‌شود، اعواج اپتیکالی، در واقع خطای لنز است.

انواع اعوجاج اپتیکال در عکاسی

بشکه‌ای (Barrel Distortion) : در لنزهای واید بیشتر مشاهده می شود و در آن جهت خط های منحنی به سمت داخل است.

جاسوزنی (Pincushion Distortion) : بر خلاف بشکه ای جهتشان به سمت خارج است.

سبیلی (Mustache Distortion) : ترکیبی از بشکه ای و جاسوزنی است

اعوجاج جاسوزنی کاملا تعریفی بر عکس دیستورشن بشکه ای دارد و لاین های مستقیم به سمت مرکز خمیده می‌شوند. این نمونه اعوجاج بیشتر اوقات در لنزهای تله‌ فوتو مشاهده می شود و به علت زیاد شدن بزرگنمایی عکس از مرکز تصویر به سمت لبه‌های فریم اتفاق می افتد. در این حالت، میدان دید کمتر از ابعاد حسگر تصویر است پس به جهت منطبق سازی با آن باید کشیده شود. در نهایت، لاین های مستقیم به سمت کرنر های بالا کشیده می‌شوند.

دیستورشن جا سوزنی

در لنز های زوم این نمونه این ویژگی اتفاق معمولی است. لنزهای سوپر تله فوتو از اجزایی بهره مند هستند که به میزان قابل ملاحظه ای را کم می کنند ولی بسیاری از لنز زوم های سطح حرفه‌ای و مصرف‌کننده مانند Nikon 80-400mm VR دارای این نوع اعوجاج هستند. در حقیقت، جاسوزنی می‌تواند در این مدل لنز ها بسیار تشدید شده باشد و به راحتی قابل تشخیص.

اکثر لنزها از لنز زوم تا واید تا استاندارد و تله‌فوتو معمولا در فواصل کانونی کم از اعوجاج بشکه‌ای رنج می‌برند. این نوع ویژگی در فاصله های کانونی بیشتر تبدیل به نوع جاسوزنی خواهد شد. یک مثال خوب از چنین چیزی در لنز دوربین عکاسی Nikon 18-300 mm VR مشاهده می‌شود که با دیستورشن قوی بشکه‌ای در ۱۸ میلی‌متری شروع و در ۲۸ میلی‌متر به اعوجاج جاسوزنی مبدل خواهد شد و تا ۳۰۰ میلی‌متر به همان ترتیب باقی خواهد ماند.

نرم افزار هایی که قادر به از بین بردن این ویژگی هستند فتوشاپ و لایت روم بوده و در قسمت های CAMERA RAW می توانید از شر سوزنی و بشکه ای راحت شوید.

اعوجاج بشکه ای

زمانی که خط های صاف به سمت داخل خم می‌شوند و شکل بشکه ای را در می آورند، اعوجاج بشکه‌ای تشکیل می شود. این نمونه از آن به طور معمول در لنز واید دیده شده و به خاطر این که میدان دید لنز بسیار گسترده تر از سایز حسگر تصویر است و  به این دلیل باید به جهت انطباق با آن باید فشرده شود. در نهایت، خط های صاف به سمت داخل به‌ خصوص به سمت لبه‌های فریم خم می‌شوند.

به علاوه لاین های وسط فریم به‌ شیوه مستقیم نشان داده می‌ شوند و از سوی مرکز شروع به خم شدن می‌کنند. به همین خاطر تصویر در یک محور بصری جای دارد ولی بزرگنمایی به سوی گوشه‌ ها کم تر می شود.

این نوع ویژگی در واید ترین لنز پرایم و لنز زوم با فاصله کم رخ می دهد. فاصله کیس مد نظر تا دوربین هم در میزان اعوجاج تاثیر گذار است. در فواصل نزدیک هم حتی ممکن است لنز های پرایم استاندارد 50 میلی متری  داشته باشند.

این ویژگی را می توان به طرز باور نکردنی توسط عناصری روی المنت های اپتیکالی به شدت کاهش داد اما این ناهماهنگی ها هرگز به طور کل از بین نمی روند. برخی از لنز دوربین عکاسی های مانند Nikon 14-24 mm f/2.8G دارای چندین عنصر کاهنده هستند که به‌شدت وزن و اندازه‌ی لنز را زیاد می کنند در واقع یکی از علل بزرگتر بودن لنز های واید و زوم نسبت به نرمال هم همین است.

دیستورشن سبیلی در عکاسی

اعوجاج سبیلی بدترین نوع است که بعضی اوقات به آن دیستورشن موج‌دار هم اطلاق می شود. این نوع دیستورشن  مخلوطی از اعوجاج جاسوزنی و بشکه ای است. خطوط مستقیم به سمت داخل مرکز فریم خمیده می‌شوند و بعد در گوشه‌ها به سمت بیرون خمیده می‌شوند به خاطر این دلیل، اکثرا به آن، اعوجاج پیچیده هم می گویند چرا که خصوصیت های پیچیده ای دارد و به سختی از بین می رود.

این مدل از دیستورشن قابل بر طرف کردن است؛ اما  به منظور ان باید از ابزار های ویژه ای استفده کرد. شما قادر نخاوهی بود تا این نمونه را توسط نرمک افزار هایی مانند لایتروم یا فتوشاپ از بین ببرید مگر اینکه پروتکلی ویژهع برای خنثی کردن این اعوجاج تهیه شده باشد. در صورتی که برای از بین بردن این اعواج از همان روش بر طرف کردن دیستورشن بشکه ای استفاده می کنید کرنر های تصویر خم تر خواهند شد. اگر هم بخواهید اگر هک از روش از بین بردن اعوجاج جا سوزنی استفاده می کنید، با خمیدگی شدی تر و حتی اعوجاج بشکه ای به سمت نقطه مرکزی گرفتار خواهید شد.

بعضی لنز دوربین عکاسی های قدیمی‌تر، همین‌طور لنزهای مدرن، از دیستورشن سبیلی رنج می‌برند. یک مثال خوب از اعوجاج سبیلی را می‌توان در لنز Nikon 18-35 mm f/3.5-4.5D پیدا کرد که یک نمونه‌ی کاملا شدید از این بیه نظمی را نشان می‌دهد.

اعوجاج پرسپکتیو در عکاسی

بر عکس انواع اپتیکالی، این نا منظمی کم ترین ربطی به المنت ها ندارد و خطای لنز به شار نمی اید. وقتی که یک فضایی دارای سه بعدی را بر روی یک تصویر دو بعدی قرار می دهیم و در صورت نزدیک بودن سوژه به دوربین، بسیار بزرگتر و نا منظم تر از دیگر اشیا درون تصویر دیده می شود.

این اتفاقی معمولی می بشاد و حتی میتوانید گاهی به چشمانتان هم ان را ببینید. برای نمونه اگر موبایلتان را بیش از اندازه به چشم هایتان نزدیک کنید، سایز ان در مقایسه با تلویزیون یا مانیتوری که در یک گراند وجود دارد بزرگتر دیده می شود. در صورت عکاسی از یک نفر با لنز واید و در فاصله بسیار نزدیک، بینی ، چشم ها و دهان خیلی بزرگتر از حد نرمال و واقعی به ثبت می رسند در صورتی که ممکن است گوش ها اصلا دیده نشوند وئ یا خیلی کوچک شوند.

به سایز سر این مرد دقت کنید که چطور با نزدیک کردن دوربین و کم کردن فاصله کانونی نسبت به بدن وی به طرز نامتناسبی بزرگتر دیده می شود. چشم ها، بینی و لب ها بزرگنمایی شده در حالی که گوش ها خیلی کوچک شده اند.

اعوجاج پرسپکتیو و فاصله کانونی

چیزی که سبب گیج شدن بسیاری از عکاسان می شود، بودن یا نبودن رابطه بین فاصله کانونی و اعوجاج پرسپکتیو می باشد. بی شک شنیده اید که برای ثبت تصاویر از اشخاص باید از لنزهایی با فاصله کانونی بلند استفاده شود تا اعوجاج در تصویر رخ ندهد. این باور اشتباه است زیرا لنز ها فاقد پرسپکتیو هستند.

به جز لنز چشم ماهی،  دیگر لنز ها دارای پرسپکتیو مشابهی می باشند. در حقیقت میزان فاصله ای که بین کیس عکاسی و دوربین می بشاد پرسپکتیو را معینت می کند و نه فاصله کانونی لنز دوربین عکاسی. درباره لنز تله فوتو این باور غلط وجود دارد چرا که زمان به کار بردن لنزهایی با فاصله کانونی بلند نیاز است از سوژه دور تر شوید تا همان کادر را ثبت کنید. پس اگر یک لنز ۵۰ میلیمتری و یک لنز ۸۵ میلیمتری داشته باشید تا زمانی که فاصله تا سوژه یکسان باشد پرسپکتیو هر دو لنز یکی خواهد بود.

اعوجاج خطوط همگرا

زمانی که سنسور دوربین موازی ساختمان نباشد، نتیجه تصویری غیر طبیعی به چشم می اید زیرا پدیده لم دادن دیده می شود. مثل عکس زیر

اما حقیقت این است که این تصویری با پرسپکتیو نرمال و بدون اعوجاج است زیرا چشمان ما هم این ساختمان را به همین شکل می بیند. سازندگان لنز برای خنثی کردن این وضعیت، لنزهای ویژه کنترل پرسپکتیو را تولید می کنند.

لنز بدون اعوجاج

این نوع لنز دوربین عکاسی های بدون نقص بسیار کم یابند؛ چرا که بیشتر لنز ها حداقل یک نمونه را دارند. لنزهای بسیار خوب هم قسمت هایی دارند که به شدت دیستورشن را کم می کنند؛ و این کاهش بسیار چشمگیر است. درصد بالایی از لنزهای زوم به‌ خصوص لنزهای سوپر زوم مثل Nikon 18-200mm VR در فاصله‌های کانونی متفاوت از انواع مختلف اعوجاج به‌ ویژه بشکه‌ای و جاسوزنی رنج می‌برند.